Celem projektu Lektorzy Sprawni Online jest stworzenie i publikacja bazy dostępnych materiałów, które będą narzędziem dla lektorów i źródłem nauki dla kursantów języka angielskiego z dysfunkcją wzroku. Jeśli obserwujesz nasz fanpage na Facebook (fanpage Lektorzy Sprawni Online) to wiesz, że ostatnie tygodnie w naszym zespole wiązały się z nauką w temacie audytu cyfrowego. Dzięki temu wiedza na temat tworzenia dostępnych stron i materiałów będzie stanowiła zasób naszej organizacji, co pozwoli nam w przyszłości uniezależnić się od zewnętrznych ekspertów. Realizatorem projektu pod tytułem „Moc na NGO” jest Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego.
Pierwszym etapem szkolenia było teoretyczne zapoznanie się z wytycznymi standardu WCAG 2.1, następnie odniesienia ich do Ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych. Zapoznaliśmy się również ze strukturą Raportu o Dostępności oraz istotą audytu cyfrowego. Ostatnim dniem szkolenia były warsztaty, na których poznaliśmy narzędzia, które są pomocne w audycie strony internetowej. Po szkoleniu przyszedł czas na praktykę, czyli przeprowadzenie audytu głównej strony internetowej fundacji oraz stworzenie raportu z tego procesu. Kolejnym krokiem będzie wdrożenie zmian, które podniosą poziom dostępności i komfort korzystania z naszych stron i materiałów.
Raport i Audyt cyfrowy
Raport to dokument, który określa stopień dostępności badanej strony. W nim opisujemy, w oparciu o analizę i testy, stopień spełniania kryterium WCAG. Stanowi on również źródło informacji dla twórcy strony, administratora o tym, jakie elementy strony należy zmienić lub dostosować, by serwis stał się bardziej dostępny. Raport jest owocem badania dostępności, a jego źródłem jest audyt, za pomocą którego określamy poziom spełnienia każdego kryterium standardu WCAG, a dokładnie mówiąc, części kryteriów określonych w Ustawie o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (skrót: Ustawa o dostępności cyfrowej).
Pisząc o dostępności należy wymienić dwa dokumenty: standard WCAG 2.1 oraz Ustawę o dostępności cyfrowej. Te dwa dokumenty łączą się ze sobą, ponieważ kryteria wymienione w ustawie stanowią część kryteriów WCAG. Standard WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) dzieli się na cztery główne kategorie: wizualność, funkcjonalność, zrozumienie i solidność. Kategorie składają się z wytycznych, a te z kryteriów. Obecna wersja standardu to 2.1 i obowiązuje od 2018 roku. Standard przypisuje każde 78 kryteriów do jednego z trzech poziomów sukcesu tj. A, AA i AAA, gdzie AAA to najwyższy poziom. Z kolei Ustawa o dostępności cyfrowej z dnia 4 kwietnia 2019 roku obliguje objęte nią podmioty, do zapewnienia dostępności ich stron internetowych oraz aplikacji mobilnych. Dostępność ta mierzona jest w oparciu o 49 kryteriów wynikających ze standardu WCAG. Oznacza to, że ustawa nie obejmuje wszystkich kryteriów WCAG, ale opiera się na jej źródle, a dokładniej, stanowi zbiór kryteriów poziomu A i AA. Poza obszarem Ustawy znajdują się kryteria poziomu AAA. Szczegółowe informacje znajdują się w treści ustawy, oraz rozporządzeniu.
Czym jest audyt cyfrowy?
Audyt cyfrowy jest badaniem, w oparciu o kryteria, poziomu dostępności, a ostatecznie ustaleniem spełnienia, bądź nie, określonego kryterium. Jak w każdym badaniu, najpierw musimy określić przedmiot badania oraz próbki. W naszym przypadku przedmiotem analizy będzie strona internetowa, a próbkami podstrony (np. aktualności, kontakt, o nas…). Ich liczba i nazwa zależą od budowy danego serwisu. Następnie należy przejść do badania zgodności z kryteriami standardu WCAG 2.1 poziomu A i AA. Każde kryterium należy zbadać w odniesieniu do każdej próbki, czyli każda podstrona serwisu musi być badana osobno w odniesieniu do każdego kryterium. Analizując określamy, czy kryterium jest spełnione, czy nie jest spełnione. Jeśli kryterium nie jest spełnione, dobrą praktyką jest dołączanie stosownych zrzutów ekranu i opisów. Będą one przydatne twórcy strony w identyfikacji i zrozumieniu błędów. Jest to najbardziej pracochłonna część audytu, a jej wynik stanowi podstawę oceny zgodności badanego serwisu z ustawą. Jest również podstawą treści „deklaracji dostępności”, do której umieszczenia na stronie serwisu obliguje niniejsza ustawa o dostępności.
Narzędzia wspomagające audyt
Na koniec kilka słów o narzędziach pomocnych w audycie. W badaniu zgodności z częścią kryteriów sukcesu nieodzowne jest posługiwanie się dostępnymi narzędziami. W Internecie można znaleźć dużo narzędzi o podobnym przeznaczeniu. Jedne mają formę aplikacji, inne są rozszerzeniami, które możemy dodać do przeglądarki stron internetowych. Poniżej wymienię polecane narzędzia:
· Wave, IBM Accessibility Checker, ARC Toolkit, ANDI, Totali, Contrast Analizer.
Szczególnie pomocne narzędzia to te, które badają współczynnik kontrastu tekstów lub elementów strony w stosunku do koloru tła. Inne w szybki sposób zbadają strukturę strony, istnienie tekstu alternatywnego do grafik, etykiety pól, linki. Są to narzędzia wspomagające, ale nie zastępują one osoby audytującej stronę. Opierając się na opiniach ekspertów, mogą zbadać ok. 20% kryteriów standardu WCAG, więc ostatecznie jakość audytu zależy od umiejętności i doświadczenia audytora.
Raport powstały w ramach naszego szkolenia, po ocenie szkolących nas specjalistów, będzie źródłem wiedzy dotyczącej aktualizacji naszej strony. W przyszłości wykorzystamy nasze doświadczenie przy administrowaniu i uzupełnianiu bazy materiałów dydaktycznych z języka angielskiego, która powstaje w trakcie realizacji projektu Lektorzy Sprawni Online.